Endokrynologia to szeroka dziedzina medycyny zajmująca się zaburzeniami funkcji gruczołów wydzielania wewnętrznego (m.in. przysadki mózgowej, tarczycy, jajników, nadnerczy). Część z nich ma związek z zaburzeniami funkcji rozrodczych mogącymi skutkować niepłodnością. Inne dolegliwości, z którymi pacjentki zgłaszają się do ginekologa endokrynologa stanowią zaburzenia miesiączkowania, menopauza, nadwaga lub ogólnie złe samopoczucie.
W Gabinetach Krasińskiego zagadnieniami związanymi z endokrynologią ginekologiczną zajmuje się dr Justyna Filipek.
Należy zaznaczyć, że zaburzenia te są zwykle ze sobą połączone lub wzajemnie z siebie wynikają, a ich leczenie wymaga kompleksowego podejścia i szerokiej wiedzy z zakresu ginekologii oraz endokrynologii.
Zaburzenia miesiączkowania dotyczą sytuacji, kiedy cykl miesiączkowy kobiety powtarzalnie wydłuża się powyżej 35 dni lub skraca poniżej 21 dni. Najczęściej ma to związek z nieprawidłowym wydzielaniem hormonów przysadki mózgowej, tarczycy lub jajników. Objawami towarzyszącymi tym patologiom mogą być: zmiana nasilenia krwawień miesiączkowych (zbyt obfite lub skąpe miesiączki), PMS oraz silne bóle podbrzusza i miednicy. Zaburzenia miesiączkowania mogą mieć także związek z innymi patologiami jak np.: torbiele jajników, endometrioza, mięśniaki macicy, polipy endometrialne, przerost endometrium. W celu właściwej diagnozy lekarz ginekolog-endokrynolog zleca odpowiedni zestaw badań diagnostycznych, w tym badania z krwi oraz badania obrazowe.
Do najczęstszych zaburzeń okresu dojrzewania u dziewcząt zalicza się opóźnione lub przedwczesne dojrzewanie płciowe, którego objawami są nieprawidłowości związane z miesiączkowaniem i rozwojem drugorzędowych cech płciowych. Ich przyczyną może być zaburzenie funkcji osi podwzgórze-przysadka-gonady (jajniki) lub zaburzenia chromosomalne. Do innych nieprawidłowości tego okresu związanych z gospodarką hormonalną organizmu należą: nasilony trądzik czy nadmierne owłosienie typu męskiego.
Hirsutyzm to owłosienie typu męskiego u kobiet. Objawia się wzrostem sztywnych, ciemnych włosów w miejscach charakterystycznych dla mężczyzn, a więc na twarzy (nad górną wargą czy na podbródku), klatce piersiowej, brzuchu, plecach, pośladkach czy wewnętrznej stronie ud.
Główną przyczyną hirsutyzmu jest nadprodukcja męskich hormonów płciowych (głównie testosteronu), czyli androgenów (hiperandrogenizm), lub stosowanie leków o działaniu androgennym. Przyczynami nadprodukcji androgenów u kobiet mogą być m.in. zespół policystycznych jajników, guz nadnerczy czy insulinooporność. W leczeniu hirsutyzmu stosujemy głównie farmakoterapię oraz postępowanie przyczynowe (laseroterapia).
Do głównych zaburzeń czynności tarczycy należą jej niedoczynność lub nadczynność.
Niedoczynność tarczycy może być spowodowana nieprawidłową objętością lub budową gruczołu, w wyniku czego nie produkuje on wystarczającej ilości hormonów, bądź przewlekłym zapaleniem tarczycy, zwanym chorobą Hashimoto.
Choroba Hashimoto jest to choroba autoimmunologiczna oznaczająca przewlekłe limfocytowe zapalenie, prowadzące do stopniowego niszczenia gruczołu tarczycy i spadku produkowanych przez nią hormonów.
Podstawowymi badaniami diagnostycznymi w zakresie chorób tarczycy są:
Aktualnie nie ma skutecznego sposobu leczenia choroby Hashimoto, dlatego terapia farmakologiczna polega zwykle na leczeniu niedoczynności tarczycy lekami zawierającymi lewotyroksynę.
Nadczynność tarczycy (hipertyreoza) oznaczająca nadmierne wydzielanie hormonów tarczycy występuje zdecydowanie rzadziej w populacji. Najczęstsze przyczyny stanowią choroba Gravesa- Basedowa oraz choroba guzkowa tarczycy. Diagnostyka nadczynności tarczycy opiera się głównie o badania poziomu hormonów TSH, a także FT3 i FT4, przeciwciał TRAb oraz badaniu USG tarczycy. Leczenie polega zwykle na stosowaniu leków zmniejszających wydzielanie hormonów oraz w przypadku guzków tarczycy leczenia operacyjnego lub leczenia radiojodem,
Zespół policystycznych jajników (PCOS) jest jedną z najczęstszych przyczyn niepłodności kobiet. PCOS charakteryzuje się wielowymiarowymi zaburzeniami gospodarki hormonalnej w organizmie kobiety, polegających zwykle na zbyt wysokim poziomie lutropiny (LH) w proporcji do hormonu folikulotropowego (FSH) i towarzyszącemu temu niedoborowi progesteronu.
Do najczęstszych objawów PCOS należą:
Podstawowe badania diagnostyczne PCOS obejmują USG przezpochwowe oraz badanie poziomu hormonów we krwi. Leczenie zespołu policystycznych jajników bywa złożone i obejmuje m.in. hormonotrapię.
Insulinooporność jest zaburzeniem metabolicznym, które niekontrolowane może doprowadzić do rozwoju cukrzycy. Jej istotą jest oporność organizmu na działanie insuliny. Podstawowym badaniem w diagnostyce insulinooporności jest oznaczenie poziomu glukozy i insuliny na czczo w surowicy krwi. Na podstawie tych wartości oblicza się tzw. wskaźnik HOMA-IR. Leczenie, a raczej zapobieganie rozwojowi insulinooporności polega na zmianie diety i zwiększeniu aktywności fizycznej. W niektórych przypadkach uzasadniona jest farmakoterapia metforminą.