W razie występowania określonych czynników ryzyka, ciąża zostaje zakwalifikowana jako ciąża powikłana, co wymaga specjalistycznego i indywidualnego podejścia oraz szczególnej opieki perinatalnej. Nie zawsze ciąża wysokiego ryzyka oznacza ciążę zagrożoną, niemniej prowadzenie takiej ciąży wymaga większej uwagi ze strony lekarza oraz częstszych i specjalistycznych badań.
Nasi lekarze położnicy posiadają wiedzę, doświadczenie i odpowiednie kwalifikacje (w tym certyfikaty Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego oraz The Fetal Medicine Foundation) do prowadzenia ciąż powikłanych zarówno wadami płodu, jak i chorobami ciężarnych. Aktualizowana certyfikacja FMF umożliwia nam wykonywanie złożonych testów przesiewowych FMF (USG prenatalne, test podwójny: PAPP-A i βHCG) na miejscu.
Czynnikami determinującymi patologię ciąży mogą być niektóre choroby przewlekłe ciężarnej, jej wiek, ale również wielopłodowość ciąży, niewydolność łożyska czy nagłe stany zagrażające prawidłowemu przebiegowi ciąży.
Wśród najczęściej występujących czynników ryzyka powikłań okołoporodowych znajdują się:
i wiele innych. Wszystkie czynniki ryzyka powikłań okołoporodowych wpływające na to, czy ciąża ma być uznana za ciążę powikłaną, szczegółowo określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej. Szybka identyfikacja poszczególnych czynników i odpowiednia opieka lekarska pozwala zminimalizować ewentualne powikłania i zagrożenia.
Prowadzenie ciąży wysokiego ryzyka przebiega w oparciu o standardowy schemat prowadzenia ciąży fizjologicznej, jednak w zależności od rodzaju czynnika ryzyka lub jednostki chorobowej, z jaką mamy do czynienia, tryb ten podlega modyfikacjom. Pacjentki wymagają zazwyczaj częstszych wizyt kontrolnych, badań krwi oraz badań ultrasonograficznych płodu. Czasem niezbędne jest włączenie leczenia farmakologicznego i ścisła współpraca lekarza położnika z innym lekarzem specjalistą.
Zbyt wysoki poziom cukru we krwi (hiperglikemia) jest najczęstszym metabolicznym powikłaniem ciąży wymagającym szczególnego nadzoru nad ciężarną i płodem. Cukrzyca w okresie ciąży zwiększa ryzyko wielu powikłań matczynych i płodowych, w tym poronień, wad wrodzonych, wewnątrzmacicznych, nadmiernego wzrastania płodu, urazów okołoporodowych, hipoglikemii oraz innych problemów adaptacyjnych u noworodka.
W zależności od stopnia zaburzeń i tego, czy zdiagnozowano cukrzycę przed zajściem w ciążę czy w jej trakcie, przyjmuje się adekwatny, zindywidualizowany model opieki nad ciężarną, uwzględniający m.in. ścisłą współpracę z lekarzem diabetologiem, insulinoterapię, dietę i staranne monitorowanie glikemii. Stałej kontroli podlega również narząd wzroku, funkcje nerek oraz ciśnienie tętnicze ciężarnej.
Nadciśnienie tętnicze występuje u około 5–10% wszystkich kobiet w ciąży, a jego powikłania stanowią jedną z głównych przyczyn śmierci matki i płodu. W zależności od wysokości ciśnienia tętniczego, tego, czy ma on charakter przewlekły czy indukowany, wieku ciążowego oraz współistnienia wielu innych czynników ryzyka, prowadzenie ciąży z nadciśnieniem polega na stosowaniu farmakologicznych lub niefarmakologicznych metod leczenia. Stosowanie odpowiedniej diety, ograniczenie aktywności fizycznej, szereg badań laboratoryjnych na bieżąco monitorujących stan ciężarnej czy wreszcie farmakoterapia, mają na celu ograniczenie ryzyka wystąpienia zagrożeń dla matki i płodu w całym okresie okołoporodowym.
Ze względu na zwiększone ryzyko powikłań położniczych, ciąża wielopłodowa jest uznawana za ciążę wysokiego ryzyka i wymaga szczególnej uwagi oraz specjalnego trybu prowadzenia, w tym przede wszystkim częstszych kontroli lekarskich i badań ultrasonograficznych. Harmonogram wizyt jest uzależniony od liczby płodów, owodniowości oraz kosmówkowości, a zatem podlega indywidualnego ustalenia przez lekarza prowadzącego. Aby stale monitorować ryzyko przedwczesnego porodu, na każdej wizycie sprawdzana jest długość szyjki macicy. Z powodu sześciokrotnie zwiększonego ryzyka wystąpienia preeklampsji, każdorazowo oceniane jest ciśnienie tętnicze i obecność białka w moczu. Do najczęstszych powikłań ciąży wielopłodowych należą: poród przedwczesny, poronienia, hipotrofia, stan przedrzucawkowy, obumarcie jednego płodu, wady płodu, zespół przetoczenia między płodami, zespół odwróconego przepływu tętniczego między płodami, sekwencja anemia-policytemia i inne.
Hipotrofia wewnątrzmaciczna (czyli wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu) jest rozpoznaniem oznaczającym, że płód osiąga masę nieadekwatną do aktualnego wieku ciążowego. Z kolei makrosomia płodu oznacza nadmierne wewnątrzmaciczne wzrastanie płodu (>90 percentyl masy, >4000-4500g).
Hipotrofia jest powikłaniem ciąży i oznacza konieczność zastosowania specjalnego trybu prowadzenia ciąży. Najprecyzyjniejszą metodą diagnostyki zaburzeń wzrastania płodu jest szczegółowe i regularne badanie ultrasonograficzne. Leczenie hipotrofii jest trudne ze względu na wieloprzyczynowość i brak jednej skutecznej metody terapeutycznej. Podstawowym narzędziem pozwalającym lekarzowi prowadzącemu na podejmowanie jakichkolwiek decyzji terapeutycznych, a także związanych z wcześniejszym zakończeniem ciąży, są częste i regularne badania ultrasonograficzne. Dlatego niezwykle ważne jest, aby lekarz prowadzący posiadał odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie w zakresie badań ultrasonograficznych oraz posługiwał się sprzętem doskonałej jakości zapewniającym bezpieczeństwo podczas częstych badań. Nasi specjaliści stosują zalecenia ISUO (International Society of Ultrasound of Obstetrics and Gynecology), PTU (Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego) oraz sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie ultrasonograficznej oceny biometrii i wzrastania płodu.
Cholestaza ciężarnych jest rodzajem cholestazy wewnątrzwątrobowej i powstaje na skutek zaburzeń wydzielania żółci na poziomie hepatocytów. Jest to choroba ściśle powiązana z ciążą i ustępuje samoistnie po jej rozwiązaniu, lecz w kolejnych ciążach zwykle ujawnia się ponownie przybierając bardziej nasiloną postać. Najbardziej symptomatycznym objawem cholestazy ciężarnych jest uporczywy świąd skóry, który rozpoczyna się najczęściej po 30. tygodniu ciąży i nasila się w nocy. Chorobę diagnozuje się na podstawie badań laboratoryjnych ciężarnej, w tym badania poziomu stężenia kwasów żółciowych. Ciąża z cholestazą jest uznawana za ciążę wysokiego ryzyka przede wszystkim ze względu na poważne zagrożenia dla płodu. Opieka położnicza może obejmować m.in. regularne i częste wizyty kontrolne, intensywne monitorowanie stanu płodu, dietę, farmakoterapię, oraz hospitalizację.
Ciąża po przebytych cięciach cesarskich stanowi ciążę o podwyższonym ryzyku ze względu na możliwe powikłania okołoporodowe, w tym perspektywę niepowodzenia porodu siłami natury oraz ryzyko rozejścia się blizny po cięciu i pęknięcia macicy. Niezbędne jest dokładne i regularne monitorowanie stanu blizny i analiza objawów mogących świadczyć o nieprawidłowościach, w tym miejscowe bóle i napięcia, zapis KTG, krwawienia, krwiomocz itp.
Niedotlenienie wewnątrzmaciczne płodu jest jedną z najistotniejszych przyczyn uszkodzeń wielonarządowych, w tym ośrodkowego układu nerwowego. Celem opieki perinatalnej jest zastosowanie metod diagnostycznych umożliwiających wykrycie niedotlenienia wewnątrzmacicznego płodu oraz podjęcie odpowiednich, często natychmiastowych działań w celu uniknięcia negatywnych konsekwencji niedotlenienia. Zwiększone ryzyko niedotlenienia wewnątrzmacicznego płodu może wynikać z nieprawidłowego rozwoju łożyska, chorób przewlekłych ciężarnej (w tym m.in. nadciśnienia, cukrzycy, chorób nerek) czy zaburzeń w trakcie porodu. Istotną rolę odgrywa tu łożysko, spełniające w okresie życia płodowego funkcję wielu narządów wewnętrznych płodu. Wszelkie zaburzenia rozwoju łożyska, jego zmiany ogniskowe, infekcje czy dysfunkcje stanowią poważne zagrożenie dla rozwoju płodu, dlatego bardzo ważne jest dokładne monitorowanie jego budowy i funkcji przez cały okres ciąży.