Blog

Dr Urszula Ajdacka
22 maja obchodzimy Światowy Dzień Preeklampsji. Preeklampsja, potocznie zwana stanem przedrzucawkowym, rozwija się w przypadku dwóch do pięciu procent ciąż i może mieć bardzo poważne konsekwencje zarówno dla matki, jak i noworodka. Ryzyko preklampsji można określić w pierwszym trymestrze ciąży przeprowadzając specjalistyczną analizę wraz z badaniem poziomu PlGF, które kwalifikują ciężarną do odpowiedniej grupy ryzyka, a w razie potrzeby pozwalają na decyzję o wdrożeniu skutecznej profilaktyki.

Preeklampsja (PE), zwana potocznie stanem przedrzucawkowym, jest zespołem objawów chorobowych, które mogą rozwinąć się u kobiety w drugiej połowie ciąży. Charakteryzuje się nadciśnieniem oraz białkomoczem lub/i zaburzeniami w funkcjonowaniu niektórych narządów. Nieprawidłowe ciśnienie cechujące preeklampsję to ciśnienie skurczowe wyższe niż 140 mmHg i/lub ciśnienie rozkurczowe wyższe niż 90 mmHg zmierzone dwa lub więcej razy w odstępach co najmniej czterogodzinnych. Natomiast charakterystyczny dla PE poziom białka w moczu przekracza 300 mg w dobowej zbiórce. Preeklampsja rozwija się w przypadku 2-5% ciąż i bywa nawet przyczyną zgonów matek oraz noworodków. Ryzyko powikłań preeklampsji u matki i dziecka jest znacznie wyższe w przypadku jej wczesnej postaci niż późnej.

Najpoważniejszymi powikłaniami preeklampsji mogącymi prowadzić nawet do śmierci są: rzucawka (drgawki lub śpiączka), krwotok mózgowy lub udar, zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC) oraz zespół HELLP. Innymi ciężkimi konsekwencjami mogą być obrzęk mózgu, niewydolność nerek i wątroby oraz obrzęk płuc. Preeklampsja wiąże się z ograniczeniem dostarczania krwi do łożyska, co niekorzystnie wpływa na wzrastanie płodu, jego natlenienie i zwiększa ryzyko obumarcia wewnątrzmacicznego.

U znacznej części kobiet ze stanem przedrzucawkowym konieczny okazuje się poród

przedwczesny z przyczyn matczynych lub płodowych, a noworodki bywają często

narażone na konsekwencje wcześniactwa. Konsekwencją jednej trzeciej przypadków preeklampsji jest poród przed 37. tygodniem ciąży (wczesna postać PE), a w dwóch trzecich przypadków poród następuje po 37. tygodniu ciąży (postać późna PE).

Wczesne rozpoznanie preeklampsji pozwala na wdrożenie leczenia obniżającego ciśnienie oraz podjęcie działań mających na celu bezpieczny poród. Może to być hospitalizacja ciężarnej czy rozwiązanie ciąży drogą cięcia cesarskiego. Ważna jest również profilaktyka. W 2017 roku przeprowadzono międzynarodowe wieloośrodkowe badanie ASPRE (Combined Multimarker Screening and Randomized Patient Treatment with Aspirin for Evidence-Based Preeclampsia Prevention) udowadniające skuteczność profilaktyki preeklampsji polegającej na podawaniu kobietom w ciąży z podwyższonym ryzykiem rozwoju wczesnej preeklampsji, niskiej dawki kwasu acetylosalicylowego (aspiryny). U kobiet ciężarnych spełniających kryteria wysokiego ryzyka rozwoju wczesnej postaci preeklampsji, które przyjmowały aspirynę w dawce 150 mg dziennie w porze wieczornej  nastąpiła znaczna redukcja częstości rozwoju PE. Zastosowanie aspiryny wiązało się z 62% redukcją rozwoju wczesnej postaci PE i 82% redukcją PE przed 34 tygodniem ciąży. Stwierdzono przy tym, że u matek z przewlekłym nadciśnieniem tętniczym aspiryna może nie mieć wpływu w prewencji PE.

W Gabinetach Krasińskiego lekarze korzystają z najnowszych metod skriningu zespołu przedrzucawkowego opracowanego przez naukowców związanych z The Fetal Medicine Foundation (FMF). Postaci wczesnej i późnej preeklampsji można przewidzieć w oparciu o analizę:

• czynników demograficznych i historii medycznej matki (m.in. wiek, indeks masy ciała, rasa, przebyte i przewlekłe choroby, odstęp między ciążami, wywiad rodzinny itp.)
• pomiarów ciśnienia tętniczego
• pomiarów oporów w tętnicach macicznych, które wykonywane są w trakcie badania ultrasonograficznego
• poziomu czynników produkowanych przez łożysko, takich jak PlGF (w pierwszym trymestrze) i sFLT-1 (na późniejszych etapach ciąży).

Pełną analizę ryzyka preeklampsji można wykonać u lekarzy posiadających aktualny certyfikat FMF, którzy zalecą pacjentce wybór odpowiedniej diagnostyki w zależności od stanu zdrowia jej i dziecka. Rekomendujemy dołączenie do testu PAPPA, który jest wykorzystywany w diagnostyce genetycznej płodu między 11. a 14. tygodniem ciąży, również pomiaru łożyskowego czynnika wzrostu PlGF (ang. Placental Growth Factor) w krwi matki. PlGF jest syntetyzowany przez łożysko. W ciążach powikłanych PE jego poziom jest niższy niż w ciążach niepowikłanych i jest związany z gorszym poziomem natlenienia łożyska.W drugim i trzecim trymestrze ciąży poziom sFLT-1 jest wyższy w ciążach powikłanych preeklampsją. sFLT-1 jest czynnikiem antyangiogennym, który przyczynia się do nadciśnienia i proteinurii (czyli utraty białka w moczu) i może być używany w przewidywaniu preeklampsji.