Badanie ultrasonograficzne bioderek jest zalecane wszystkim nowonarodzonym dzieciom, również zdrowym i nie mającym specjalnych wskazań do jego przeprowadzenia. Obecnie w ramach powszechnej profilaktyki zaleca się pierwsze badanie kontrolne usg u wszystkich noworodków pomiędzy 4 a 6 tygodniem życia. W ciągu ostatnich kilkunastu lat badanie ultrasonograficzne bioder w połączeniu z badaniem ortopedycznym stało się standardem i pozwala skutecznie eliminować rozwój ciężkich, wymagających operacyjnego leczenia przypadków dysplazji bioder.
Czym jest dysplazja stawu biodrowego?
Dysplazja to inaczej niedorozwój stawu biodrowego. Schorzenie jest jedną z najczęściej występujących wad rozwojowych człowieka – szacuje się, że w Polsce występuje na poziomie 2-4% urodzeń. Termin ten może obejmować szereg problemów anatomicznych (niestabilność, podwichnięcie, zwichnięcie), ale wspólnym mianownikiem jest nieprawidłowe pokrycie głowy kości udowej przez panewkę miednicy. Dysplazja jest niedorozwojem, co oznacza, że nie jest wadą nabytą wraz z upływem życia, a zatem można rozpoznać ją już w pierwszych tygodniach, a nawet dniach życia dziecka. Może się zdarzyć dysplazja wtórna, nabyta, ale to prawdziwa rzadkość.
Obecnie nie są znane powody wywołujące dysplazję stawu biodrowego, ale istnieje kilka okoliczności uznawanych za czynnik ryzyka i uważa się, że bezpośrednio przyczyniają się one do wystąpienia tej patologii u niemowląt. Dysplazja może być związana z ułożeniem miednicowym płodu w macicy, wysoką masą urodzeniową, płcią (dziewczynki są 4-5 razy bardziej narażone na dysplazję z powodu rozluźnienia tkanek pod wpływem hormonów pod koniec ciąży) czy nawet niewłaściwą pielęgnacją tuż po urodzeniu (np. przewijanie dziecka z wyprostowanymi nóżkami czy układanie na boku). Występowanie dysplazji stawów biodrowych wiąże się także z czynnikami genetycznymi. W przypadku występowania wady u jednego z rodziców, nawet 12 razy częściej wada pojawia się u dziecka.
Jak leczyć dysplazję biodra?
Dysplazję biodra można skutecznie wyleczyć metodami nieoperacyjnymi, jeśli tylko leczenie zostanie odpowiednio wcześnie rozpoczęte. Ponieważ nie ma możliwości całkowitego wyeliminowania wszystkich czynników ryzyka, wczesna diagnoza jest kluczowa do ewentualnego wdrożenia odpowiedniego postępowania. Obecnie w ramach powszechnej profilaktyki zaleca się pierwsze badanie kontrolne u wszystkich noworodków między 4 a 6 tygodniem życia. Podstawą takiej diagnostyki jest badanie ortopedyczne oraz badanie USG. W przypadku uzasadnionego podejrzenia nieprawidłowości w budowie stawu biodrowego (obecność czynników ryzyka lub odchylenia w badaniu fizykalnym przeprowadzonym przez neonatologa lub pediatrę) zaleca się nawet wcześniejszą kontrole. Dalsze postępowanie uzależnione jest od tego, co stwierdza się podczas takiej wizyty. W przypadku braku nieprawidłowości wykonuje się standardowo kolejną kontrolę około 12. tygodnia życia. Gdy natomiast dochodzi do stwierdzenia jakiegoś odchylenia to postępowanie może obejmować od zalecenia odpowiedniej pielęgnacji po unieruchomienie w jednej z dostępnych rozwórek wymuszających odpowiednie ustawienie nóżek dziecka. Dziecko nieleczone lub leczone zbyt późno utyka, a z biegiem lat nieprawidłowy rozkład sił w stawie biodrowym będzie prowadził do wczesnego rozwoju zmian zwyrodnieniowych. To w konsekwencji może skutkować potrzebą leczenia operacyjnego polegającego na wymianie stawu biodrowego na sztuczny (tzw. endoproteza biodra).
Jak przygotować się do badania USG bioderek?
Badanie ultrasonograficzne stawu biodrowego nie wymaga specjalnego przygotowania, jest krótkie, nieinwazyjne i całkowicie bezbolesne. Nie występują żadne przeciwskazania dla jego wykonywania. Warto zadbać, aby dziecko było wyspane i najedzone, co zminimalizuje ryzyko nerwowej atmosfery. Wyniki badania są zapisywane w czterostopniowej skali Grafa, ich interpretację przedstawia lekarz bezpośrednio po badaniu. Klasyfikacja Grafa ma swoje źródło w badaniach austriackiego ortopedy Reinholda Grafa i jest obecnie światowym standardem w rozpoznawaniu dysplazji bioder.