Endometrioza jest jedną z najczęstszych przyczyn niepłodności i bardzo bolesnych miesiączek. Do niedawna podstawową metodą diagnostyki endometriozy była wymagająca narkozy laparoskopia wykonywana w szpitalu. Obecnie chorobę można diagnozować podczas specjalistycznego badania ultrasonograficznego, zwanego sonovaginografią, w gabinecie lekarskim.
Endometrioza to schorzenie charakteryzujące się rozrostem komórek podobnych do komórek endometrium w innych niż jama macicy lokalizacjach, co prowadzi do powstawania zrostów, patologii anatomicznych czy stanów zapalnych objawiających się silnym bólem. Częstotliwość występowania endometriozy u kobiet w wieku rozrodczym wynosi 10-15%[1]. Choroba jest zwykle diagnozowana późno, gdyż często pacjentki, upewniane przez otoczenie, przez lata przyjmują objawy endometriozy jako naturalny element cyklu miesięcznego. Kiedy ból staje się nieznośny i uniemożliwia normalne funkcjonowanie bądź też pojawiają się problemy z zajściem w ciążę, okazuje się, że w organizmie kobiety od lat następuje niekontrolowany rozrost tkanki endometriozowej. Najczęstszym miejscem występowania endometriozy są narządy miednicy mniejszej i jamy brzusznej, czyli jajniki, jajowody, szyjka macicy, pochwa, otrzewna, więzadła, jelita czy pęcherz moczowy. W rzadkich przypadkach obserwujemy ogniska endometriozy w płucach, opłucnej, pępku, mięśniach, a nawet mózgu czy oczodole. Ze względu na duże zróżnicowanie objawów towarzyszących chorobie, właściwe zdiagnozowanie endometriozy nie jest łatwym zadaniem.
O ile ultrasonograficzne rozpoznanie pojedynczych torbieli endometrialnych jajników jest stosunkowo łatwe i możliwe w standardowym badaniu ultrasonograficznym, o tyle potwierdzenie możliwości istnienia innych ognisk endometriozy może sprawiać lekarzom ginekologom, którzy nie specjalizują się w tego rodzaju badaniach, pewną trudność. Brak torbieli endometrialnych nie wyklucza obecności ognisk endometriozy powierzchownej i głęboko naciekającej w innych miejscach. Dlatego w przypadku ich podejrzenia warto wykonać specjalistyczne badanie z użyciem kontrastu żelowego (tzw. sonovaginografię). Badanie jest przeprowadzane za pomocą sondy dopochwowej, z użyciem specjalnego żelu, który działa jak środek kontrastujący umożliwiając dokładną ocenę narządów.
Zgodnie z rekomendacjami International Deep Endometriosis Analysis (IDEA) Group technika badania ultrasonograficznego endometriozy powinna obejmować cztery podstawowe kroki:
Ważnym i obowiązkowym elementem uzupełniającym sonovaginografię jest przezbrzuszne badanie nerek w celu wykluczenia „niemego” wodonercza.
Potwierdzenie głęboko naciekającej endometriozy wymaga zaplanowania operacji z udziałem chirurga potrafiącego wykonać w razie potrzeby resekcję/anastomozę jelit. Jednak wybierając metodę leczenia endometriozy należy wziąć pod uwagę szereg czynników mających wpływ na indywidualną sytuację pacjentki, w tym stopień zaawansowania choroby, towarzyszące jej dolegliwości, a także plany związane z zajściem w ciążę. Poza leczeniem chirurgicznym, w terapii endometriozy stosuje się również metody farmakologiczne, leczenie laserowe oraz laparoskopowe. Bardzo ważne są także dieta przeciwzapalna, fizjoterapia, a w niektórych przypadkach psychoterapia.
[1] 1.Bouquet DeJolinière J, Ayoubi JM, Gianaroli L, Dubuisson JB, Gogusev J, Feki A. Endometriosis: a new cellular and molecular genetic approach for understanding the pathogenesis and evolutivity. Front Surg. 2014;27;1:16